Aktualności
Przed II wojną światową Polska i Łotwa były sąsiadami i sojusznikami, łączyło je coś, co profesor Ēriks Jēkabsons nazwał "ostrożną przyjaźnią". Nic więcej dziwnego, że podobnie jak w przypadku ważnych świąt narodowych Estonii, Szwecji i Finlandii, odbywały się w polskich miastach rauty, spotkania, koncerty z okazji 18 listopada, święta narodowego Łotwy. Świętowano je w centralnej Polsce, na wschodzie, i na zachodzie, a niepoślednią rolę w tym odegrały konsulaty honorowe Łotwy oraz założone w 1928 roku Towarzystwo Polsko-Łotewskie, które swój odpowiednik miało także na Łotwie.
W dramacie Stanisława Wyspiańskiego „Noc listopadowa” Wielki Książę Konstanty, naczelny wódz armii Królestwa Polskiego, małego państwa pozostającego w unii z Rosją, pyta: „Listopad to dla Polski niebezpieczna pora?”, na co Makrot odpowiada: „(…) Tak, teraz jest listopad – więc baczne mam słuchy. Jest to pora, gdy idą między żywych duchy – i razem się bratają”. Rzeczywiście, listopad w ostatnich latach bywał dla Polaków „niebezpieczną porą”, zwłaszcza gdy musieli obserwować nacjonalistyczny Marsz Niepodległości idący przez Warszawę, wsparty ostatnio przez autorytarną władzę w Polsce. Tak naprawdę listopad jest jednak miesiącem refleksji: nad bliskimi, którzy odeszli, czy nad ważnymi datami historycznymi. Dwa święta niepodległości: 11 listopada w Polsce i 18 listopada w Łotwie blisko ze sobą sąsiadują. Jakie to symboliczne, że dwa narody obchodzą tak ważne daty zaledwie z jednotygodniową różnicą czasową.
Kilka miesięcy temu zaprosiliśmy Was na quiz poświęcony historii Polaków na Łotwie. Dziś nie będziemy Was zbytnio męczyć: pytać o Inflanty Polskie, Gustawa Manteuffla, ani króla Stefana Batorego. Skupimy się na współczesności, mającej tylko pewne odniesienie do historii. Z quizu dowiecie się, jaką grę lubią Polacy w Jełgawie, gdzie stoi pomnik Ity Kozakiewicz oraz dlaczego Śląsk... przeniósł się do Rygi. Zapraszamy do odpowiedzi na 10 pytań na temat Polaków żyjących współcześnie nad Dźwiną.
Kilka dni temu na ekrany kin łotewskich wszedł film Mana brīvība („Moja wolność”) poświęcony Icie Marii Kozakiewicz, filolożce, działaczce polskiej społeczności, pierwszej przewodniczącej odrodzonego Związku Polaków na Łotwie, posłance do Rady Najwyższej Łotwy, głosującej za niepodległością kraju od Związku Sowieckiego. Od miesiąca w Rydze istnieje także ulica Ity Kozakiewicz.
Pojęcie „Kresy” we współczesnym rozumieniu wymyślił Wincenty Pol, polski poeta, geograf, autor znanego poematu „Mohort”. Początkowo oznaczało ono tereny Rzeczypospolitej na dalekiej Ukrainie, później zaś pojęcie to zaczęło się coraz bardziej przesuwać w kierunku Polski centralnej. W wyniku traktatu ryskiego z 1921 roku wśród „stolic kresowych województw” znalazły się takie miasta jak Lwów, Tarnopol, Brześć Litewski czy Nowogródek, miasto dzieciństwa polskiego wieszcza Adama Mickiewicza. „Kres kresowej historii” przyszedł 17 września 1939 roku, gdy na tereny wschodniej Polski wkroczyła Armia Czerwona. Symbolem „kresowej apokalipsy” stało się samobójstwo polskiego pisarza Stanisława Witkiewicza, „Witkacego”, na wieść o wejściu na Kresy Sowietów.
Kilka dni temu na stronach LSM zagościła kampania społeczna „Pamiętaj. 23 sierpnia“ o ofiarach totalitaryzmów, organizowana przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność, założoną przez przedstawicieli narodów Europy Środkowo-Wschodniej. Trzeba sobie powiedzieć wprost: mamy wspólną historię.
23 sierpnia obchodzimy Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych, proklamowany przez Parlament Europejski w 2008 roku. Tego dnia 84 lata temu podpisano pakt Ribbentrop-Mołotow – układ między nazistowskimi Niemcami i Związkiem Sowieckim, który otworzył drogę do tragedii II wojny światowej i jej następstw: obozów koncentracyjnych, gułagów, Holokaustu, krematoriów i obozów pracy, a potem długich lat zimnej wojny i dla wielu dalszego zniewolenia. Aby przybliżyć i wyjaśnić szerszej publiczności znaczenie tych wydarzeń, Europejska Sieć Pamięć i Solidarność od 2014 r. realizuje kampanię społeczno-edukacyjną pod hasłem „Pamiętaj. 23 sierpnia”.
Na początku sierpnia odbył się na placu Tumskim w Rydze koncert „Łączy nas Bałtyk”, jedna z dwóch imprez organizowanych przez Telewizję Polską nad Dźwiną. 24 września, w podobnym składzie, polscy artyści wystąpią w Dyneburgu.